काठमाण्डौ – प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाको घरवारि मूल सडकमै एउटा चिया पसल। दाउरा बलिरहेको चुलोमा चिया पाक्दै थियो। चिया झुपडीको पुरानो बेन्चमा बसेर गन्यापधुरा गाउँपालिकाका माओवादी अध्यक्ष उम्मेदवार ईश्वरीदत्त भण्डारी आफूले पाउन सक्ने मतको हिसाब निकाल्दै हुनुहुन्थ्यो। डलेल्धुरा जिल्लाको यही गाउँपालिका वडा नं. १ मटेलामा हो प्रधानमन्त्री देउवाको गाउँ। आजको अन्नपूर्णपोष्ट दैनिकमा खबर छ ।
यो गाउँपालिकामा माओवादीका अध्यक्ष पदका प्रत्याशी भण्डारीले देउवाको वडाको हिसाब–किताब गर्दै थिए। यो वडामा २ हजार ८ मतदाता छन्। साविकको आसखर्क गाविस अहिले गाउँपालिका भइसकेको छ। यही आसखर्क गाउँको खोलापारि मटेलामा देउवाको पुख्र्यौली घर छ। देउवाका आफन्त भने त्यहीँ बस्छन्। माओवादीका उम्मेदवार भण्डारीले मतदाताको हिसाब गर्दा आफैंले जित्ने आँकडा पाए। नजिकैका अर्का एकजनाले जवाफ फर्काए ‘लौ अब किन प्रचार गर्नुपर्यो र, तमिले जितिगयौ’, भण्डारी मुस्कुराए। त्यही बगलमा लठ्ठी टेक्दै एक वृद्ध मिसिन आइपुगे।
उनी देउवाका आफन्ती भाइ, धर्मसिंह देउवा थिए। चियापसलमै गफिइरहेका एकजनाले जिस्क्याए ‘च्या खान्या हो, माउवादीको…? ‘ देउवाले जवाफ फर्काए ‘च्या पनि माओवादी र कांग्रेसको होला र? , त्यो ता भोटका बेला मात्रै हो।’ प्रधानमन्त्रीको घर कहाँनेर त? प्रश्न खस्न नपाउँदै देउवाले भण्डारीतिर औंलो देखाएर भने ‘त्यहाँ थियो, माओवादीले जलाइदिए…’ भण्डारी मुस्काइरहेका थिए। नाताले भाइभाइका छोरा पर्ने धर्मसिंह देउवाले आफ्ना भाइ शेरबहादुर देउवालाई दुई महिनाअघि मात्रै काठमाडौंमै भेटेका थिए। त्यसपछि प्रधानमन्त्री भए। धर्मसिंह पनि २०२६ सालदेखि २०३६ सालसम्म लगातार दुई पटक गाउँका प्रधानपञ्च थिए। २०३६ सालमा भएको जनमतसंग्रहका बेला उनले राजीनामा दिए। त्यसपछि २०४८ सालमा भएको निर्वाचनमा कांग्रेसका तर्फबाट उनी सभामुख पनि भएका थिए।
देउवाको गाउँमा अहिलेसम्म कांग्रेसले हारेको छैन। त्यसैले पनि चुनाव जित्नेमा ढुक्क छन् कांग्रेसी। यो वडाबाट कांग्रेसका प्रत्याशी अध्यक्ष चेतराज भट्ट भन्छन्, ‘संगठन पहिलादेखि नै बलियो हो, हामीले जित्छौं हामीले हार्ने चान्सै छैन।’ उनीसँग एमालेका रामचन्द्र जैशी र माओवादीका विक्रमबहादुर देउवा चुनावमा भिड्दै छन्। विक्रम शेरबहादुरकै काकाका छोरा हुन्। बीस वर्ष अघिको चुनाव सम्झिँदै शेरबहादुरका भाइ धर्मराज भन्छन्, ‘२० वर्षपछि यो बुढ्यौलीमा फेरि भोट हाल्न पाइने भो, त्यो चुनाव र यो चुनावमा हेर्दा जना धेरै बाठा भइसक्याछन्।’ त्यहीबेला एक हुल महिला रोपाइँ सकेर फर्कंदै थिए। महिला मतदाता पनि कम देखिएनन्। उनीहरूलाई चुनावले त उत्साहित गराएको छ नै त्यसमा पनि प्रधानमन्त्रीको गाउँका महिला, अलि सचेत नै देखिए। एकजना महिला कमली सार्कीले भनिन्, ‘अब ता पैलाजस्तो काँ हुन्छ र, भोट त राजेर हाल्न्या हो, अरूले भन्ने हुन्न।’ पहिलाजस्तो गाउँको वा घरको नेताले भनेर अब भोट नहाल्ने उनको भनाइ थियो। ‘टाइम त फेरियो नि, यी अब प्रधानमन्त्रीसँगै भोट हाल्न पाइने भो।’
प्रधानमन्त्रीले गाउँकै आसखर्क उच्च माविको मतदान केन्द्रमा मतदान गर्नेछन्। त्यसका लागि प्रधानमन्त्री देउवा पत्नी आरजुसहित शनिबार डडेल्धुरा आइपुग्ने कार्यक्रम छ। शनिबार दिउँसो जोगबुढाको परशुराम नगरपालिकामा चुनावी सभालाई सम्बोधन गरेपछि उनी सदरमुकाम अमरगढी बस्नेछन्। केही दिन पार्टीका कार्यकर्ता भेटघाटलगायत अन्य कार्यक्रममा व्यस्त रहने देउवा १४ गते आफ्नै टोलको मतदान केन्द्रमा पुगेर मतदान गर्ने कार्यक्रम छ। प्रधानमन्त्री भोट हाल्न गाउँ आउने भएपछि सदरमुकामदेखि उनको गाउँसम्म जाने बाटोमा डोजर लगाउने तयारी भएको छ। हिउँदको बेलामा दिनको एक समय जिप मात्रै चल्नसक्ने उनको गाउँको बाटोमा वर्षायाममा गाडी चल्न सक्दैन। अहिले पनि बाटो केही बिग्रिसकेको छ। देउवाको पुख्र्यौली घरको खोलापारि जाने त झन् बाटो पनि छैन। एउटा सानो झोलुंगे पुल बनेपछि बल्ल त्यहाँ जान सजिलो भएको छ। चार/चार पटक प्रधानमन्त्री भइसकेका देउवाको आफ्नै गाउँको बाटो किन यस्तो त?
दुईपटकसम्म प्रधानपञ्च भइसकेका उनका भाइ धर्मसिंह भन्छन्, ‘ऊ त सानैबाट देशको अनि सारा देशका जनताको विकास हेर्ने भैगो, अब गाउँको विकास त हाम्ले गर्ने हो।’ घरका महिलाजति सबै रोपाइँमा व्यस्त छन्। युवाहरू आफू समर्थक पार्टीको चुनावी प्रचारमा टाढाटाढा गाउँगाउँ पुगेका छन्। त्यसैले देउवाको टोल अहिले सुनसानजस्तै छ। वरिपरिका घरहरू ठडिएका छन्। तर, देउवा जन्मिएको घर भने युद्धकालमै माओवादीले ध्वस्त पारिदिएको थियो।
